Bệnh tay chân miệng ở trẻ em: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Chắc hẳn nhiều ba mẹ sẽ khá lo lắng nếu con gặp tình trạng tay chân miệng đúng không nào. Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có nguy hiểm hay ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe không? Đâu là dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ mà bố mẹ có thể nhận biết? Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng như thế nào là phù hợp? Cùng Huggies tìm lời giải đáp cho các vấn đề trên trong bài viết dưới đây bố mẹ nhé!

>> Tham khảo: 

• Trẻ bị sốt và nôn: cảnh giác 5 bệnh nguy hiểm
• Bệnh nấm lưỡi ở trẻ: Dấu hiệu và cách điều trị
• Trẻ sốt mọc răng: Dấu hiệu và kinh nghiệm chăm sóc

Bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ là gì?

Tay chân miệng là một bệnh nhiễm virus cấp tính, gây ra các vết phồng rộp tại miệng, cổ họng, bàn tay và bàn chân của người mắc. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới 5 tuổi và có khả năng bùng phát thành dịch ở những khu vực đông trẻ em như trường học, nhà trẻ.

Bệnh tay chân miệng có xu hướng tăng cao vào khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người mắc, đặc biệt là trẻ em.

>> Tham khảo: 

• Trẻ sơ sinh bị ho có đờm, khò khè thì phải làm sao?
• Chiều cao cân nặng bé trai, bé gái 5 tuổi chuẩn

Bé bị tay chân miệng có tình trạng sốt, đau họng, nổi bọng nước,.. (Nguồn: Sưu tầm)

Nguyên nhân trẻ bị tay chân miệng?

Nguyên nhân chính gây bệnh tay chân miệng là do virus thuộc họ virus đường ruột, trong đó hai tác nhân điển hình là Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Các loại virus này có khả năng sống sót rất lâu và trong điều kiện khắc nghiệt, có thể tồn tại trong một dải nhiệt độ rộng từ lạnh đến nóng.

Virus gây bệnh tay chân miệng có khả năng sống sót rất lâu và trong điều kiện khắc nghiệt. Chúng có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 56°C sau 30 phút. Tuy nhiên, trong môi trường lạnh, với nhiệt độ -40°C, virus có thể tồn tại đến 3 tuần. Các vật dụng như đồ dùng ăn uống, mặt bàn, đồ chơi chung, ghế ngồi... là những môi trường dễ dàng trở thành nguồn lây nhiễm, khiến virus dễ dàng lây lan từ người này sang người khác.

>> Tham khảo: 

• Sốt phát ban ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết
• Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình: Nguyên nhân và cách khắc phục

Dấu hiệu trẻ bị tay chân miệng

1. Giai đoạn ủ bệnh (3-7 ngày)

Trong giai đoạn ủ bệnh, trẻ hầu như không có biểu hiện rõ ràng về bệnh và vẫn sinh hoạt bình thường. Giai đoạn này kéo dài từ 3 đến 7 ngày, trong thời gian đó, virus đã xâm nhập vào cơ thể nhưng chưa gây ra triệu chứng cụ thể.

2. Giai đoạn khởi phát bệnh (1-2 ngày)

Giai đoạn khởi phát kéo dài từ 1 đến 2 ngày, trong thời gian này, trẻ sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như đau họng, sốt nhẹ, trẻ hay quấy khóc, biếng ăn và tiêu chảy. 

3. Giai đoạn toàn phát (3-10 ngày)

Đây là giai đoạn mà các triệu chứng của bệnh tay chân miệng trở nên rõ ràng và đặc trưng hơn. Các dấu hiệu điển hình ở trẻ bao gồm:

• Viêm loét miệng: Các vết loét xuất hiện nhiều nhất tại hầu họng (gần lưỡi gà), niêm mạc vùng má, môi, lưỡi. Ban đầu, số lượng vết loét có thể chỉ từ 1 đến vài vết, kích thước khoảng 2-3mm, có màu đỏ. Viêm loét miệng khiến trẻ khó ăn, biếng ăn, bỏ bú và tăng tiết nước bọt.
• Sốt: Thường là sốt nhẹ, từ 37,5°C đến 38°C. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt cao (39-40°C) kéo dài từ 2 ngày trở lên, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra.
• Phát ban: Xuất hiện nhiều nốt ban dạng phỏng nước, màu xám, chủ yếu ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay và mông, có thể nổi lên trên da hoặc ẩn dưới da. Các nốt ban thường tồn tại trong khoảng 7 ngày, sau đó có thể để lại vết thâm, nhưng hiếm khi bị loét hoặc bội nhiễm và không để lại sẹo.

>> Tham khảo:

• Trẻ bị nôn không sốt: Nguyên nhân, Bố mẹ cần làm gì?
• Trẻ bị sốt chân tay lạnh đầu nóng nguy hiểm thế nào?

Bố mẹ cần chú ý triệu chứng tay chân miệng ở trẻ để theo dõi và xử lý (Nguồn: Huggies)

Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có lây không? Lây qua đường nào?

Bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan từ người này sang người khác. Virus gây bệnh có thể phát tán ra ngoài trước khi các triệu chứng xuất hiện và tiếp tục lây lan cho đến khi bệnh được chữa khỏi.

Virus chủ yếu lây lan qua các con đường sau:

• Trẻ tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh.
• Hít phải hoặc nuốt các dịch tiết, nước bọt từ người bệnh khi ăn uống chung, ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện.
• Tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước, bọng nước, hoặc phân của người bệnh.
• Cầm nắm đồ chơi hoặc chạm vào các vật dụng của trẻ bị bệnh.
• Lây qua bàn tay của người chăm sóc trẻ.

>> Tham khảo:

• Các mũi tiêm phòng cho bé theo tháng từ 0 -24 tháng tuổi
• Phân trẻ sơ sinh thế nào là bình thường? Màu sắc và mùi phân của bé

Cách điều trị và chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách

Biết được cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách giúp con tránh những biến chứng không mong muốn. Nếu bé ở thể nhẹ chỉ có mụn nước, các bác sĩ có thể sẽ hướng dẫn ba mẹ theo dõi và điều trị cho con tại nhà. Cụ thể bố mẹ nên thực hiện các cách như sau:

• Cho bé ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa và cho bổ sung nước, bù điện giải.  Hạn chế cho trẻ ăn trái cây, đồ cay nóng,... vì có thể làm tổn thương các vết loét trong miệng,
• Tham khảo ý kiến bác sĩ để biết liều lượng và loại thuốc hạ sốt, giảm đau phù hợp. Paracetamol (10-15mg/kg/lần) là thuốc thường dùng cho trẻ bị tay chân miệng. Lưu ý không dùng thuốc cho trẻ dưới 2 tháng tuổi và không dùng quá 5 lần/ngày, mỗi liều cách nhau 4-6 giờ.
• Cho trẻ súc miệng với nước muối sinh lý để làm dịu cơn đau miệng. Đảm bảo vệ sinh cá nhân hàng ngày, tắm rửa sạch sẽ và chăm sóc các tổn thương ngoài da bằng dung dịch sát khuẩn để tránh bội nhiễm khi các mụn nước vỡ ra.
• Cách ly bé với bạn bè và những người thân trong gia đình để tránh lây lan bệnh. Khi chăm sóc trẻ, bố mẹ nên đeo khẩu trang và rửa tay sạch bằng xà phòng khử khuẩn sau khi tiếp xúc với trẻ.
• Cuối cùng, mẹ nên theo dõi sát sao tình trạng của con để kịp thời đưa đến bệnh viện nếu tình trạng bệnh diễn biến nặng.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ có khả năng lây lan khá nhanh chóng. Thời gian ủ bệnh trong khoảng 1 tuần và virus gây bệnh có thể tồn tại lên đến vài tháng. Do đó, khi có những triệu chứng đầu tiên, ba mẹ cũng nên cho bé đi thăm khám. Đồng thời, trong quá trình  chăm sóc con, ba mẹ nên lưu ý vấn đề vệ sinh, sát khuẩn cho bản thân để tránh lây bệnh cho những bé khác.

>> Tham khảo: 

• Nhận biết dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy đi ngoài và cách xử lý
• 8 cách hạ sốt nhanh cho trẻ sơ sinh tại nhà an toàn, hiệu quả

Tham khảo ý kiến bác sĩ để chăm sóc bệnh tay chân miệng ở trẻ đúng cách (Nguồn: Sưu tầm)

Những dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ cần đến bác sĩ

Khi chăm sóc trẻ bị tay chân miệng, bố mẹ cần đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất ngay lập tức nếu trẻ có các biểu hiện sau:

• Triệu chứng kéo dài hơn 7 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện.
• Sốt cao kéo dài hoặc sốt cao gây co giật.
• Trẻ quấy khóc bất thường, khóc không ra nước mắt, môi tím tái và có dấu hiệu mất nước.
• Trẻ có xu hướng ngủ nhiều hơn hoặc có dấu hiệu mất nhận thức.
• Tay chân run, bước đi loạng choạng.
• Khó thở, thở nhanh hoặc thở nông.
• Da nổi vằn (da có vết tím hoặc phát ban bất thường).
• Nhịp tim, huyết áp tăng nhanh.
• Trẻ nôn nhiều.

>> Tham khảo: Mẹo chữa trẻ sơ sinh hay quấy khóc không rõ nguyên nhân

Cách phòng ngừa bệnh tay chân miệng ở trẻ

Vì virus gây ra tay chân miệng ở trẻ nhỏ khá nguy hiểm, cũng như khả năng lây lan nhanh nên ba mẹ cần áp dụng những cách phòng tránh phù hợp cho con. Cụ thể, các mẹ có thể tham khảo những cách sau:

• Vệ sinh sạch sẽ cho con cũng như chú ý đến việc vệ sinh môi trường xung quanh.
• Nếu trẻ mắc bệnh, nên làm sạch vật dụng như quần áo, đồ chơi thường xuyên hơn. Ba mẹ có thể ngâm qua nước nóng hoặc dung dịch chuyên dụng cloramin B 2%.
• Khi cho trẻ ăn, không nên cho bé bốc tay mà cần sử dụng muỗng. Ba mẹ hãy dạy con không mút tay cũng như không cho đồ chơi vào miệng để ngậm.
• Ba mẹ cũng cần đeo khẩu trang, rửa tay sạch sẽ sau khi chăm sóc con. Điều này sẽ hạn chế virus lây lan cũng như giúp con hết bệnh nhanh hơn.
• Không cho trẻ đi học nếu ở trường đã có trẻ mắc bệnh. Nếu bé đang bị bệnh thì hạn chế cho con ra ngoài cho đến khi trẻ khỏe mạnh nhé.

>> Tham khảo: Bảng chiều cao cân nặng của trẻ từ 0-18 tuổi chuẩn WHO [Mới nhất]

Câu hỏi thường gặp khi bé bị tay chân miệng

Tay chân miệng ở trẻ mọc mụn ở đâu trước?

Khi mắc bệnh tay chân miệng, trẻ sẽ xuất hiện các nốt mụn nước ở niêm mạc miệng, thường là ở vùng mặt trong má, lợi và mặt bên lưỡi. Các mụn nước này có kích thước nhỏ, xuất hiện trên nền niêm mạc viêm đỏ. Sau đó, các nốt mụn nước tiếp tục xuất hiện ở bàn tay, bàn chân, và đôi khi ở mông, gối.

Bệnh tay chân miệng cấp độ 1 bao lâu thì khỏi bệnh?

Đa số các trường hợp mắc bệnh tay chân miệng cấp độ 1 sẽ hồi phục trong khoảng 7-10 ngày khi được chăm sóc và điều trị đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho trẻ, bố mẹ vẫn nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ chẩn đoán và hướng dẫn điều trị cho đến khi bệnh được chữa khỏi hoàn toàn.

>> Tham khảo: Cách tăng sức đề kháng cho trẻ khỏe mạnh: Sữa, Thuốc, Thực phẩm

Trẻ bị tay chân miệng nên ăn trái cây gì?

Mẹ có thể cho bé uống nước trái cây như cam, bưởi để bổ sung vitamin C, giúp tăng cường sức đề kháng. Ngoài ra, trẻ cũng nên ăn nhiều loại quả có màu đỏ và vàng như dưa hấu, dưa lưới, thanh long ruột đỏ, hoặc uống nước ép từ những loại quả này để cung cấp vitamin A. Vitamin A có tác dụng hỗ trợ hệ miễn dịch và giúp làm lành nhanh chóng các tổn thương do bệnh tay chân miệng gây ra.

>> Tham khảo: 13 loại trái cây tốt cho bé ăn dặm và cách làm hoa quả ăn dặm cho bé

Trên đây là một số thông tin về bệnh tay chân miệng ở trẻ mà ba mẹ không nên bỏ qua. Biết được các dấu hiệu, cũng như cách phòng tránh giúp con giảm nguy cơ mắc bệnh hơn. Ngoài ra cũng nên theo dõi các dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ để kịp thời đưa bé đến bệnh viện kiểm tra và thăm khám mẹ nhé.

Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo thêm thông tin tại chuyên mục Chăm sóc bé hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia.

>> Chủ đề liên quan bố mẹ  có thể quan tâm:

• Trẻ sốt về đêm: Nguyên nhân và cách hạ sốt cho trẻ tại nhà
• Những triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em và cách chữa trị
• Trẻ bị táo bón: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách khắc phục

>> Nguồn tham khảo:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hand-foot-and-mouth-disease/symptoms-causes/syc-20353035
• https://www.vinmec.com/eng/article/diagnosis-and-treatment-of-hand-foot-and-mouth-disease-in-infants-en