Trẻ bị nôn trớ: 7 mẹo dân gian chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra tình trạng này, đồng thời chia sẻ những phương pháp tự nhiên và dân gian để giúp bé cảm thấy thoải mái hơn và giảm thiểu tình trạng nôn trớ. Hãy cùng Huggies khám phá những mẹo dân gian chữa nôn trớ cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ ngay sau đây!

>> Tham khảo thêm: 

• Bé bị đầy bụng và nôn: Nguyên nhân và cách xử trí hiệu quả
• Mẹ nên làm gì khi trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị ho?

Hiện tượng nôn trớ ở trẻ là gì?

Nôn trớ là hiện tượng thức ăn trong dạ dày bị đẩy lên thực quản rồi trào ra miệng. Hiện tượng này thường gặp ở trẻ nhỏ do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện và dạ dày nằm ngang, trong khi chế độ ăn chủ yếu là sữa lỏng. Nôn trớ sẽ giảm dần khi trẻ lớn hơn và thường sẽ hết khi trẻ được 12 tháng tuổi. Điều này lý giải vì sao trẻ 1 tuổi hay bị nôn trớ hơn trẻ 2 hay 3 tuổi. 

Tuy nhiên, mẹ nên lưu ý khi nôn trớ đi kèm với hiện tượng trẻ xì hơi nhiều, đó có thể là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của trẻ đang không được ổn. Một số trường hợp nặng hoặc do bệnh lý, cần xử trí thích hợp để phòng tránh mất nước và điện giải, biếng ăn, suy dinh dưỡng, bé thở khò khè,…

Nôn trớ rất hay gặp ở trẻ nhỏ do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện (Nguồn: Sưu tầm)

Tã Huggies Skin Perfect với khả năng giảm đến 93% phân lỏng trên da bé (Nguồn: Huggies)

Nguyên nhân khiến trẻ hay bị nôn trớ

Chế độ dinh dưỡng và tư thế bú sữa chưa phù hợp

Bé bị nôn trớ do dạ dày của bé nằm ngang, hệ tiêu hóa còn chưa hoàn thiện, cơ thắt tâm vị yếu. Bé sẽ tự động hết nôn trớ sinh lý khi được 12 - 18 tháng tuổi. Bé cũng có thể bị nôn trớ do trẻ bị rối loạn tiêu hóa, ho, hay khóc quấy kéo dài. Thực tế, nguyên nhân lớn khiến bé nôn trớ là do chế độ chăm sóc chưa đúng cách như:

• Cho trẻ ăn quá nhiều, bú quá no, ép ăn quá ngưỡng.
• Cho trẻ bú mẹ không đúng tư thế hoặc bú bình chưa đúng cách, làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ.
• Trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay, quấn tã hoặc băng rốn quá chặt.
• Trẻ ăn phải những thức ăn gây đầy hơi, chướng bụng.

>> Tham khảo:

• Trẻ 4 tháng tuổi: Phát triển, dinh dưỡng, vận động
• Trẻ Sơ Sinh 3 Ngày Không Ị Có Sao Không? Cách Xử Lý 

Trẻ không dung nạp/ dị ứng đạm sữa bò (CMA)

Hàm lượng cao protein chưa được xử lý trong sữa bò có thể khiến trẻ khó tiêu hóa. Nếu trẻ có các triệu chứng như đi trẻ đi ngoài phân lỏng (có thể lẫn máu), nôn, đau bụng, hoặc dấu hiệu dị ứng ngoài da, tăng cân chậm, cần đưa bé đi khám. Mẹ có thể cần thay thế sữa bò bằng công thức sữa đậu nành hoặc sữa có đạm thủy phân.

Bệnh trào ngược dạ dày - thực quản (GERD) có thể xảy ra, có hoặc không kèm theo viêm thực quản. Nếu trẻ nôn trớ nhiều và liên tục, kèm theo ợ, xảy ra lâu sau bữa ăn hoặc bú, và da trẻ xanh tái, thì cần chú ý. Trẻ cũng có thể khóc sau khi ăn hoặc bú, thậm chí khóc trong khi ăn, và thường có tư thế uốn cong người để giảm đau khi bú bình.

>> Tham khảo: 

• Phân trẻ sơ sinh thế nào là bình thường? Màu sắc và mùi phân của bé
• Trẻ bị sốt chân tay lạnh đầu nóng nguy hiểm thế nào?

Hẹp phì đại môn vị

Hẹp phì đại môn vị là một dị tật phổ biến, gây hẹp và tắc ở chỗ nối giữa dạ dày và ruột non, thường gặp nhiều hơn ở bé trai. Sau khi sinh, trẻ vẫn bú mẹ và đi tiêu bình thường. Tuy nhiên, khoảng 3-4 tuần sau, trẻ có thể xuất hiện tình trạng nôn trớ liên tục, nôn vọt thành tia với chất nôn là sữa cũ (đông vón) do bị đọng lâu trong dạ dày. Tình trạng nôn kéo dài làm cho trẻ sụt cân nhanh, bụng xẹp, đi phân ít, tiểu ít mặc dù trẻ vẫn háu bú. Trẻ mắc bệnh này cần phải phẫu thuật.

Nôn do bệnh tật

Trường hợp gặp trong các bệnh nhiễm khuẩn tiêu chảy, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm mũi họng, viêm phổi, viêm màng não, viêm ruột hoại tử, viêm dạ dày,... Trẻ thường có biểu hiện nôn đột ngột và kèm theo các triệu chứng đặc biệt như sốt hoặc không, chảy nước mũi và ho. Khi nhiễm bệnh cơ thể trẻ mệt mỏi, chán ăn, có thể sốt, khó thở… dẫn đến nôn trớ. 

Tắc ruột, lồng ruột

Trẻ mắc các bệnh ngoại khoa như lồng ruột, tắc ruột khiến trẻ nôn trớ kèm theo những cơn đau bụng quằn quại, đi ngoài ra máu, bụng căng trướng,…

Ngộ độc thực phẩm

Nếu tình trạng nôn trớ ở trẻ kéo dài nhiều ngày liên tiếp thì mẹ có thể đặt ra nghi vấn trẻ bị ngộ độc thực phẩm. Đặc biệt khi xuất hiện các triệu chứng khác như buồn nôn, phát ban, tiêu chảy, co giật,... thì mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt.

>> Tham khảo: 

• Xử Lý Viêm Da Cơ Địa ở Trẻ Sơ Sinh, Làm Dịu Da Nhạy Cảm
• Trẻ sơ sinh thở khò khè và hay vặn mình nguy hiểm không?

Tình trạng trẻ bị ho nôn trớ nhiều ngày liên tiếp có thể là do ngộ độc thực phẩm (Nguồn: Sưu tầm)

>> Mẹ có thể cập nhật thêm cách phòng bệnh cho bé và lịch tiêm phòng quan trọng cần nhớ:

Cần làm gì khi trẻ nôn trớ?

• Xử lý chất nôn kịp thời: Khi trẻ nôn trớ, mẹ hãy nghiêng đầu trẻ sang một bên để trẻ không bị sặc, sau đó nhanh chóng lau sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi bằng cách hút hoặc dùng khăn gạc quấn quanh ngón tay. Tuyệt đối không được bế xốc trẻ lên khi trẻ đang nôn vì sẽ làm tăng nguy cơ trào dịch ói vào phổi, rất nguy hiểm cho trẻ.
• Không mắng mỏ bé: Không quát mắng hay tỏ thái độ bực tức làm trẻ mất bình tĩnh, quấy khóc khiến trẻ bị nôn trớ nhiều hơn. Hãy nhẹ nhàng nói chuyện với trẻ, vuốt lưng và ngực để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.
• Cho bé bú đúng cách: Khi cho bé bú, bắt đầu với bên trái trước vì dạ dày trẻ còn ít sữa. Sau đó chuyển sang bên phải. Nếu cho bé bú bình, hãy giữ núm bình luôn đầy sữa để tránh tình trạng sữa bị trào ngược.
• Theo dõi tình hình mất nước ở trẻ: Ở mức độ nhẹ, trẻ có thể có môi khô và thường xuyên cảm thấy khát nước. Tuy nhiên, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như khóc ít nước mắt, không đi tiểu trong 6 tiếng, hoặc mắt trũng, thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt. 
• Nới lỏng quần áo: Quần áo chật hoặc tã quá căng chật cũng là nguyên nhân khiến bé nôn trớ vì thành bụng và dạ dày bị chèn ép, dễ dồn nén. Hãy cho bé mặc đồ thoáng mát và nới lỏng khu vực quanh bụng khi cho bé ăn hoặc bú.
• Giữ tư thế đúng sau khi bé ăn: Sau khi bú hoặc ăn, bé cần được bế cao đầu trong khoảng 15-20 phút và vỗ lưng để ợ hơi. Sau đó, bé nên nằm nghiêng bên trái trên gối hơi cao cho đến khi ợ ra tiếng lớn.
• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Hệ tiêu hóa của trẻ lúc này đang bị tổn thương, vì vậy mẹ nên cho trẻ ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa. Đồng thời, các bữa ăn cần được chia nhỏ trong ngày để tránh làm quá tải cho dạ dày. Mẹ không ép trẻ ăn quá nhiều, để giúp trẻ cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn trong thời gian này.

Lưu ý: Bố mẹ tuyệt đối không được cho trẻ sử dụng các loại thuốc chống nôn khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.

>> Tham khảo: 

• Sự phát triển của trẻ 5 tháng tuổi: Dinh dưỡng, vận động
• Thực đơn ăn dặm cho bé 5 tháng trong 30 ngày tăng cân, dễ tiêu hóa

Mẹo dân gian chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tại nhà

Trẻ em bị nôn liên tục phải làm sao? Mẹ có thể thử áp dụng một số mẹo dân gian giúp chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh: 

1. Sử dụng gừng tươi chữa nôn trớ ở trẻ

Với vị cay và tính ấm, gừng tươi thường được dùng để chữa cảm mạo, nôn trớ và buồn nôn. Mẹ có thể mua gừng và thực hiện theo các bước sau:

• Rửa sạch gừng, cạo vỏ và thái thành lát mỏng.
• Cho bé ngậm từng lát gừng nhỏ trong miệng, sau đó hà hơi từ gừng vào ngực, bụng, rốn, lưng, gáy và vùng cổ của bé.
• Duy trì thực hiện trong 3 ngày, mỗi ngày hà hơi từ gừng 36 lần liên tục.

Mẹo dùng gừng tươi chữa nôn trớ trẻ sơ sinh (Nguồn: Huggies)

2. Chanh tươi chữa bé nôn trớ hiệu quả

Chanh có tính mát và vị chua, giúp giảm tình trạng nôn trớ cho em bé rất hiệu quả. Các hoạt chất trong chanh còn kích thích nhu động ruột, tăng sản sinh nước bọt và acid dạ dày, giúp bé tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn.

Phương pháp này có thể áp dụng cho trẻ từ 12 tháng tuổi, thực hiện như sau:

• Rửa sạch chanh tươi, để ráo và cắt thành lát mỏng.
• Cho lát chanh vào cốc, đổ nước sôi và chờ khoảng vài phút.
• Cho bé uống khoảng 2-3 lần mỗi ngày.

>> Tham khảo: Trẻ Bị Nhiễm Khuẩn Đường Ruột Bao Lâu Thì Khỏi? Nguyên Nhân, Triệu Chứng

3. Cách chữa nôn trớ bằng gạo lứt

Gạo lứt là nguyên liệu an toàn và tự nhiên, thường được các bà, các mẹ áp dụng để chữa nôn trớ cho bé. Mẹ có thể tham khảo cách thực hiện mẹo chữa nôn trớ cho trẻ sơ sinh bằng gạo lứt như sau:

• Rang gạo lứt cho đến khi hạt chuyển màu vàng, sau đó để nguội.
• Cho vài hạt gạo lứt vào cốc nước, đun cùng nửa chén sữa trên nồi nước liu riu cho đến khi còn lại nửa lượng nước, thì ngừng lại.
• Cho bé uống mỗi ngày để giúp bé nhanh chóng khỏi tình trạng nôn trớ.

Cách chữa nôn trớ bằng gạo lứt (Nguồn: Huggies)

4. Nước vo gạo chữa bé bị nôn trớ

Mẹ chỉ cần lấy 1 chén gạo trắng, đun sôi với 2 cốc nước. Hỗn hợp này sẽ giúp cải thiện tình trạng trẻ 1 tuổi hay bị nôn trớ nhanh chóng. 

5. Mẹo chữa nôn trớ bằng đọt tre

Mẹ lấy búp tre tươi, sử dụng 7 búp cho bé trai và 9 búp cho bé gái. Sau đó, cắt nhỏ và cho vào nồi, đun với 1/2 bát nước. Đun nhỏ lửa cho đến khi còn khoảng 6 thìa cà phê nước cốt. Mẹ hãy cho bé uống 2-3 lần trong ngày, mỗi lần từ 2-3 thìa. Thực hiện trong khoảng 3-4 ngày để giúp bé cải thiện tình trạng nôn trớ.

>> Tham khảo: Cách chữa táo bón ở trẻ em

Mẹo dân gian chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh bằng đọt tre (Nguồn: Huggies)

6. Tinh dầu lá bạc hà chữa nôn trớ

Bạc hà nổi tiếng với công dụng chống viêm, lưu thông máu và giảm đau nhanh,.... Ngoài ra, tinh dầu bạc hà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa rất tốt. Mỗi tối, mẹ nên thử thoa vài giọt tinh dầu bạc hà vào bụng bé, kết hợp với massage 2 lần mỗi ngày. Cách này có thể giúp bé không bị trớ và ọc sữa, giúp bé thoải mái hơn.

7. Hạt thì là chữa nôn trớ trẻ em

Một trong những mẹo dân gian chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh đơn giản là dùng 1 thìa hạt thì là pha với nước sôi, sau đó đun với lửa liu riu trong 10 phút. Sau khi hỗn hợp đã nguội, mẹ có thể cho trẻ uống 3-4 lần mỗi ngày.

>> Tham khảo: 

• Tiêu chảy cấp ở trẻ em
• Mẹ cho con bú uống bia được không?
• 6 Mẹo dân gian giúp mẹ nhiều sữa cho con bú hiệu quả

Khi nào cần đưa trẻ đi bệnh viện?

Trẻ bị nôn trớ có thể là dấu hiệu của bệnh lý, vì thế mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện khi nhận thấy các dấu hiệu đi kèm sau:

• Trẻ dưới 12 tuần tuổi và nôn nhiều hơn một lần.
• Có dấu hiệu mất nước, miệng khô, ít nước mắt, ít nước tiểu (thay ít hơn 6 tã lót/ ngày).
• Sốt cao, đau đầu, phát ban, cứng cổ, đau dạ dày.
• Chỗ nôn ói có máu hoặc mật.
• Liên tục nôn trớ hay đã nôn trớ liên tục trong 24 tiếng.
• Trẻ co giật, khó thở.
• Trướng bụng, tiêu chảy.
• Khó thức dậy, nhìn ốm yếu xanh xao.
• Trẻ nôn trớ xong lại rơi vào trạng thái lơ mơ hay bị kích thích tinh thần.
• Trẻ bị đau bụng quằn quại.

>> Tham khảo: Nên tẩy giun cho trẻ khi nào? Lưu ý sử dụng thuốc tẩy giun

Nếu bố mẹ nhận thấy dấu hiệu bất thường, nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay (Nguồn: Sưu tầm)

Câu hỏi thường gặp khi bé bị nôn trớ

Bé hay nôn trớ bổ sung gì?

Đối với trẻ hay nôn trớ, bố mẹ nên chú ý cho trẻ uống đủ nước và sữa, đồng thời ưu tiên những thực phẩm dễ tiêu hóa như: lòng đỏ trứng gà, rau mồng tơi, khoai lang,... 

Khi trẻ bị ọc sữa nên làm gì?

Khi trẻ bị ọc sữa,  mẹ nên giữ bình tĩnh. Không nên bế trẻ xốc lên, mà hãy nghiêng người trẻ sang bên và nhẹ nhàng nâng trẻ lên. Dùng khăn lau miệng cho trẻ. Nếu sữa ọc ra qua mũi, không nên dùng miệng để hút sữa trong mũi, mà hãy vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý.

Khi nào bé hết nôn trớ?

Nôn trớ sẽ giảm dần khi trẻ phát triển và thường sẽ hết hoàn toàn khi trẻ được 1 tuổi.

Trên đây là những kinh nghiệm xử lý trẻ bị nôn trớ và các mẹo dân gian chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh mà các mẹ bỉm chúng ta cần bổ sung vào “tủ kiến thức” của mình. Ngoài ra, các mẹ có thể tham khảo thêm thông tin khác tại chuyên mục Chăm sóc bé hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia.

Có thể bố mẹ quan tâm:

• Bảng chiều cao cân nặng của trẻ từ 0-18 tuổi chuẩn WHO [Mới update]
• Cách tắm cho trẻ sơ sinh chưa rụng rốn, đã rụng rốn đúng chuẩn
• Biểu đồ tăng trưởng của trẻ: Cân nặng, chiều cao

>> Nguồn tham khảo: 

• https://www.healthline.com/health/how-to-stop-vomiting-remedies
• https://www.vinmec.com/eng/article/6-habits-mothers-should-maintain-to-reduce-vomiting-in-babies-en