Phân trẻ sơ sinh thế nào là bình thường? Phân biệt Màu sắc và mùi phân của bé

Phân của trẻ sơ sinh có nhiều hình dạng và độ đặc sệt khác nhau, phân của trẻ sơ sinh bú mẹ và sữa công thức cũng khác nhau, phân của trẻ lúc bú và lúc ăn dặm cũng có dấu hiệu nhận biết riêng. Thông qua việc quan sát phân trẻ sơ sinh, mẹ có thể "đọc vị" được dấu hiệu cảnh báo về tình hình sức khoẻ của con. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng đơn giản tại nhà là gì? Cùng Huggies tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

>> Tham khảo:

• Trẻ sơ sinh đóng bỉm nhiều có tốt không? Tác hại của việc đóng bỉm cả ngày
• Tã dán là gì? Thông tin mẹ cần biết và kinh nghiệm mua tã dán an toàn cho bé

Phân trẻ sơ sinh như thế nào là bình thường?

Trẻ sơ sinh khi mới chào đời trong khoảng 1 - 2 ngày đầu sẽ không đi phân lỏng màu vàng mà sẽ thải ra một loại phân có màu đen hoặc màu xanh lá cây, đặc biệt kết dính, được gọi là phân su. Phân su bao gồm các chất dịch nhầy, dịch màng ối và những chất em bé hấp thụ trong thời gian còn nằm trong bụng mẹ. Vì thế việc thải ra phân su chứng tỏ hệ tiêu hóa của trẻ đang hoạt động hoàn toàn bình thường.

>> Mẹ có thể tham khảo thêm cách Sử dụng miếng lót cho trẻ sơ sinh:

Sau khi thải ra hết phân su, trẻ sẽ thải ra phân bình thường. Phân của trẻ sơ sinh lúc này sẽ phụ thuộc vào những gì mà trẻ hấp thụ, mà ở giai đoạn này chính là sữa mẹ và sữa công thức. Đặc điểm phân của trẻ đối với 2 loại sữa này như sau:

1. Phân của trẻ sơ sinh bú mẹ

Khi bé bú sữa mẹ, phân trẻ sẽ có sự thay đổi dần từ màu xanh sệt (phân su) sang dạng phân lỏng có màu vàng, nâu nhạt tuy nhiên cũng có một số bé có thể đi phân vón cục, hơi sần. Tần suất trẻ có thể dao động từ 1 lần/ngày đến 7 lần/ngày.

2. Phân của trẻ bú sữa công thức

Phân trẻ sơ sinh bình thường khi bú sữa công thức sẽ có màu vàng nhạt hoặc vàng nâu, mùi nồng, kết cấu phân lớn hơn so với khi bú sữa mẹ. Trẻ cũng có thể dễ bị táo bón do sữa công thức sẽ khó tiêu hóa hơn sữa mẹ. Tần suất trẻ có thể dao động từ 1 lần/ngày đến 4 lần/ngày.

>> Tham khảo: Trẻ Sơ Sinh Đi Ngoài Ra Nước Vàng Do Đâu? Có Nguy Hiểm Không?

Trẻ sơ sinh thải phân lỏng có màu vàng khi bắt đầu bú sữa mẹ (Nguồn: Sưu tầm)

Tã Huggies Skin Perfect với khả năng giảm đến 93% phân lỏng trên da bé (Nguồn: Huggies)

Dấu hiệu cảnh báo “bất thường” qua phân của em bé?

Phân của trẻ bị tiêu chảy dạng lỏng, trẻ đi ngoài thường xuyên hơn

Trẻ sơ sinh có thể bị tiêu chảy, đi phân lỏng màu vàng nếu có các dấu hiệu sau đây:

• Phân của bé dạng lỏng, màu vàng tươi, đi ngoài ra nước.
• Bé đại tiện thường xuyên hơn và lượng phân nhiều hơn bình thường.
• Phân phun mạnh ra từ hậu môn.
• Phân tràn ra khỏi bỉm hoặc tã lót.
• Có thể có máu trong phân.

Nếu mẹ nuôi con bằng sữa mẹ thì bé ít bị tiêu chảy hơn, vì sữa của mẹ có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của các vi khuẩn gây tiêu chảy. Trẻ uống sữa công thức thường dễ bị nhiễm trùng, đó là lý do tại sao việc khử trùng các dụng cụ và rửa tay trước khi pha sữa cho trẻ sơ sinh là rất quan trọng.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách xử lý

Phân của trẻ bị táo bón thường cứng hơn bình thường

Tương tự với trường hợp trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng, táo bón là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Trẻ bị táo bón có biểu hiện khó đi cầu, rặn đỏ mặt, căng thẳng, toát mồ hôi. Mẹ nên lưu ý các dấu hiệu dưới đây khi trẻ bị táo bón:

• Bé gặp khó khăn trong việc đại tiện.
• Phân cứng hơn bình thường, có thể lớn quá mức hoặc rất nhỏ và khô, giống như phân thỏ.
• Bé có vẻ cáu gắt, căng thẳng và khóc khi đại tiện.
• Bụng bé có cảm giác cứng khi sờ vào.
• Phân bé có lẫn những sợi máu. Điều này là do những vết nứt trên da, gọi là vết nứt hậu môn, do đẩy phân cứng ra.

Trẻ bú mẹ không có xu hướng bị táo bón nhiều như trẻ uống sữa công thức do sữa mẹ chứa tất cả các chất dinh dưỡng thích hợp để giữ phân mềm. Pha sữa công thức với quá nhiều lượng sữa có thể dẫn đến tình trạng táo bón. Vì thế mẹ nên lưu ý luôn làm theo đúng hướng dẫn trong khi pha sữa và chắc chắn rằng bạn đã cho đủ lượng nước cần thiết vào bình trước khi đổ sữa bột vào.

>> Tham khảo: Cách trị táo bón cho trẻ theo dân gian an toàn và hiệu quả

Phân của trẻ có màu xanh thường do trẻ thừa dinh dưỡng từ sữa mẹ hoặc nhạy cảm với sữa bột

Nếu mẹ cho con bú sữa mẹ thì phân trẻ sơ sinh màu xanh có thể là một dấu hiệu cho thấy bé của bạn đã nạp vào quá nhiều Lactose (đường tự nhiên trong sữa). Điều này có thể xảy ra nếu trẻ bú thường xuyên, nhưng không bú được phần sữa sau giàu dinh dưỡng. Do đó, mẹ nên cho bé bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang ngực bên kia.

Một số nguyên nhân khác khiến phân của trẻ có màu xanh lá có thể kể đến:

• Phản ứng với thức ăn
• Tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là thuốc sắt.
• Ảnh hưởng từ sữa công thức.
• Trẻ gặp vấn đề về dạ dày: viêm dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản,...

Nếu mẹ cho con bú sữa bột thì nhãn hiệu mà mẹ dùng có thể khiến phân bé biến thành màu xanh đậm. Tốt hơn mẹ nên chuyển sang một loại sữa khác xem có tác dụng hay không. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn 24 giờ thì mẹ hãy đưa bé đi gặp bác sĩ.

>> Tham khảo: Dị ứng sữa công thức ở trẻ sơ sinh: Dấu hiệu, Xử lý

Màu phân rất nhạt là dấu hiệu của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Phân rất nhạt có thể là dấu hiệu của bệnh vàng da, một bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh. Bệnh vàng da khiến da và tròng trắng mắt của bé ngả vàng và thường là tự hết trong một vài tuần sau khi bé ra đời. Mẹ hãy cho bác sĩ hoặc hộ sinh biết về tình trạng bé của mẹ bị vàng da, cho dù bệnh có vẻ sắp hết.

Ngoài ra, mẹ cần lưu ý với bác sĩ hoặc hộ sinh nếu phân của bé đi rất nhạt hoặc trắng như phấn. Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề về gan như nhiễm trùng gan, đặc biệt là khi bệnh vàng da kéo dài hơn hai tuần. Các tình trạng đi phân lỏng màu vàng cũng cần được chú ý quan sát.

>> Tham khảo: Phân biệt vàng da sơ sinh bệnh lý và sinh lý

Bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh giải thích thêm:

Bình thường, chất chuyển hóa bilirubin ở gan sẽ thải qua hệ thống ống mật ra đường ruột, tạo màu vàng nhạt đặc trưng cho phân. Trong trường hợp tắc đường mật bẩm sinh làm bilirubin trực tiếp không thải ra đường ruột được, gây tích tụ bilirubin trực tiếp trong máu làm vàng da, đồng thời làm phân mất màu vàng, trở nên nhạt màu như phân cò. Loại vàng da do tắc mật này thường xuất hiện muộn sau khi bé 14 ngày tuổi, kèm gan to, tiêu phân bạc màu, tiểu sậm màu.

Phân có lẫn sợi máu ở trẻ sơ sinh

Máu hiện diện trong phân bé do nhiều nguyên nhân, bao gồm táo bón, ruột bị kích thích, nhiễm trùng ruột hoặc trẻ bị dị ứng. Mẹ hãy đưa bé đi khám bác sĩ nếu phát hiện thấy:

• Phân bình thường có lẫn máu đỏ, thường là dấu hiệu của dị ứng protein sữa.
• Phân táo bón có ít máu màu đỏ, có thể do phân cứng gây nứt kẻ hậu môn làm chảy máu.
• Phân tiêu chảy lẫn máu đỏ, có thể do nhiễm trùng vi khuẩn.

Nhiều khi mẹ sẹ thấy có máu màu đen trong phân của bé, điều này có nghĩa rằng máu đã được chuyển hóa. Nếu thấy máu đen trong tã trẻ thường là những vệt nhỏ trông giống như những bông poppy đen hay hạt mè đen, điều này có thể là do bé bú và nuốt máu của mẹ từ đầu vú bị tổn thương chảy máu.

Tuy nhiên, khi thấy bé đi ngoài có sợi máu, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để xác định rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Bé có thể đang mắc phải những bệnh lý trầm trọng như chảy máu từ đường tiêu hóa trên của bé hoặc tình trạng thường thấy là trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh 3 ngày không ị có sao không? Cách xử lý

Phân rất nhạt có thể là dấu hiệu của bệnh vàng da (Nguồn: Huggies)

Bảng theo dõi màu sắc và mùi phân trẻ sơ sinh

1. Phân trẻ sơ sinh có màu vàng

Trong tuần đầu tiên sau khi sinh, khi trẻ đã hết phân su, phân của bé sẽ chuyển sang màu vàng. Màu vàng này có thể là vàng mù tạt, vàng có hạt, hoặc vàng sáng. Màu phân này chủ yếu xuất hiện ở trẻ sơ sinh bú mẹ, và cũng có thể thấy ở một số trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa công thức. Ngoài ra, trẻ có thể đi tiêu nhiều hơn, thậm chí ngay sau mỗi lần bú.

2. Phân trẻ sơ sinh có màu nâu nhạt

Khác với trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, phân của trẻ bú sữa công thức thường đặc và có màu sẫm hơn, có thể là màu nâu nhạt, màu rám nắng, vàng hoặc hơi xanh. Dù có kết cấu đặc hơn, phân của trẻ vẫn không thành khuôn mà thường nhão và có dạng giống như bơ đậu phộng, với mùi hăng. Tần suất đi tiêu của trẻ bú sữa công thức cũng ít hơn so với trẻ bú mẹ hoàn toàn, có thể chỉ 1 lần/ngày hoặc nhiều hơn.

>> Tham khảo: Nhận biết phân sống ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và cách xử lý

3. Phân của trẻ sơ sinh có màu nâu lục nhạt

Phân của trẻ sơ sinh có màu nâu lục nhạt thường là dấu hiệu tích cực, cho thấy trẻ đã bắt đầu tiêu hóa sữa mẹ hoặc sữa công thức hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, khi trẻ bước vào giai đoạn tập ăn dặm, bạn có thể thấy phân của trẻ có màu lục nhạt. Đây là thời điểm hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động mạnh mẽ hơn và chế độ ăn hàng ngày của trẻ trở nên đa dạng hơn. Do đó, ngoài màu lục nhạt, phân của trẻ cũng có thể xuất hiện các màu khác như cam, vàng hoặc màu giống như nho khô.

4. Phân của trẻ sơ sinh có màu nâu sẫm

Khi trẻ bắt đầu ăn các thức ăn đặc và thô hơn, phân của trẻ thường chuyển sang màu nâu sẫm, gần giống với phân của người lớn. Đây là một dấu hiệu bình thường cho thấy hệ tiêu hóa của trẻ đang thích nghi với chế độ ăn mới.

5. Phân của trẻ sơ sinh có màu xanh lá cây đậm

Khi trẻ sơ sinh đi ngoài phân màu xanh lá cây đậm, điều này có thể khiến bố mẹ cảm thấy lo lắng về sức khỏe của bé. Tuy nhiên, màu phân này thường xuất hiện khi trẻ được bổ sung sắt hoặc uống sữa công thức có hàm lượng sắt cao. Đây là một hiện tượng bình thường, nên bố mẹ không cần quá lo lắng.

6. Phân của trẻ sơ sinh có bọt màu xanh lá cây sáng

Trẻ sơ sinh đi ngoài phân có bọt màu xanh lá cây sáng thường gặp ở những trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn. Các chuyên gia cho biết rằng hiện tượng này có thể xảy ra khi mẹ cho trẻ bú không đúng cách, như thường xuyên đổi bầu vú trước khi trẻ bú cạn sữa của bầu vú. Điều này khiến trẻ tiêu thụ nhiều sữa đầu, vốn ít chất béo và dưỡng chất hơn sữa cuối, dẫn đến sự thay đổi màu sắc và kết cấu của phân.

Ngoài ra, nếu mẹ sử dụng thuốc hoặc ăn thực phẩm có màu xanh, các chất này có thể truyền qua sữa mẹ và ảnh hưởng đến màu phân của trẻ sơ sinh. Một số loại thuốc dùng trực tiếp cho trẻ cũng có thể làm phân có màu xanh. Phân màu xanh lá cây sáng cũng có thể là dấu hiệu của nhiễm virus. Nếu màu phân không cải thiện sau khi điều chỉnh cách cho bú hoặc nếu có dấu hiệu bất thường khác, hãy đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra.

>> Tham khảo: Phân của trẻ sơ sinh có bọt, phân lỏng do bị tiêu chảy phải làm sao?

7. Những màu sắc phân khác ở trẻ sơ sinh

Ngoài những màu phân của trẻ sơ sinh đã được đề cập, đôi khi mẹ có thể thấy phân của trẻ sơ sinh có màu sắc khác như cam vàng, đỏ, xám hoặc trắng. Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, nếu mẹ tiêu thụ thực phẩm có màu sắc mạnh, phân của trẻ có thể phản ánh sắc tố đó.

• Màu trắng/xám: Có thể là dấu hiệu của vấn đề về gan.
• Màu đỏ: Có thể cho thấy trẻ đang bị nhiễm trùng, xuất huyết đường ruột hoặc nứt kẽ hậu môn.
• Màu đen: Có thể là do trẻ nuốt phải máu từ vết nứt ở núm vú hoặc xuất huyết ở dạ dày.

Khi phân của trẻ sơ sinh có màu sắc bất thường, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Theo dõi màu sắc và mùi phân có thể biết được tình trạng sức khỏe của bé (Nguồn: Huggies)

Giải pháp giúp trẻ đi phân tốt hơn

Đối với trẻ sơ sinh vẫn còn bú mẹ

Tuỳ vào thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng cũng như sinh lý của mỗi bé, mẹ nên lưu ý những điểm sau để duy trì tình trạng đi ngoài bình thường cho trẻ như:

• Cho trẻ bú sữa mẹ đúng cách.
• Theo dõi tình trạng đi ngoài của trẻ thường xuyên.
• Rửa tay trước và sau khi xử lý chất thải cho trẻ.
• Mẹ nên dùng những thực phẩm lành mạnh để cung cấp thêm dinh dưỡng để tăng sức đề kháng cho bé.

Đối với trẻ sơ sinh bú sữa công thức hoặc ăn dặm

Đối với những trẻ đang uống sữa công thức hoặc đang ăn dặm thì mẹ cần lưu ý những điều sau để tránh trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng:

• Cải thiện sữa công thức phù hợp với trẻ.
• Khử trùng các dụng cụ pha sữa cho trẻ, rửa tay sạch sẽ trước khi pha.
• Đảm bảo vệ sinh thức ăn và nguồn nước pha sữa cho trẻ.
• Cho bé ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa.
• Bổ sung men vi sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Theo dõi tình hình đi ngoài của trẻ.

Lưu ý: Bố mẹ không nên tự ý mua thuốc trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh hoặc sử dụng các phương pháp dân gian mà chưa được bác sĩ tư vấn.

>> Tham khảo: Bổ sung vitamin A cho trẻ như thế nào là đủ?

Mẹ cần lưu ý điều gì khi trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng (Nguồn: Sưu tầm)

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy đơn giản tại nhà

Trường hợp trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng nhưng không có dấu hiệu bị mất nước thì mẹ có thể chăm sóc bé tại nhà:

• Bổ sung đủ nước cho bé: Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, mẹ nên cho trẻ bú nhiều hơn và chia cữ bú thành nhiều cữ nhỏ để đảm bảo cung cấp đủ nước. Đối với trẻ bú sữa công thức, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng các dung dịch bổ sung nước và điện giải phù hợp. 
• Thường xuyên thay tã cho bé: Trẻ đi ngoài nhiều lần khiến vùng mông của bé thường xuyên ẩm ướt, điều này có thể khiến bé khó chịu, dễ bị hăm tã  và quấy khóc. Vì vậy, mẹ nên thay tã cho bé thường xuyên để giữ cho vùng mông và hậu môn của bé luôn khô thoáng.
• Thay đổi chế độ ăn của mẹ: Những mẹ cho bé bú nên hạn chế tiêu thụ sữa bò, đồ cay nóng, dầu mỡ,...
• Tham khảo ý kiến của bác sĩ khi trẻ đi phân lỏng màu vàng quá nhiều.

>> Tham khảo: Tã Bỉm Em Bé các loại, đủ kích thước từ sơ sinh đến trên 15kg bán chạy 2024

Khi nào phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Với những trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng đi kèm với các dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:

• Trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng khi dưới 3 tháng tuổi.
• Bé sốt cao trên 38 độ C.
• Trẻ nôn ói, bỏ bú.
• Trẻ có dấu hiệu mất nước nặng.
• Trẻ sơ sinh đi ngoài ra sợi máu

>> Tham khảo:

• Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình: Nguyên nhân và cách khắc phục
• Sữa bột cho trẻ: Cách chọn mua và sử dụng sữa đúng cách

Câu hỏi thường gặp về phân trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh đi tiêu bao nhiêu lần mỗi ngày?

Trẻ sơ sinh có thể đi tiêu từ 1 đến 2 lần mỗi ngày. Trong tuần đầu tiên, bé có thể đi ngoài từ 5 đến 10 lần mỗi ngày và có thể đi ngay sau mỗi lần bú. Số lần đi tiêu thường giảm khi bé ăn nhiều hơn và trưởng thành hơn trong tháng đầu tiên. Khi được 3-4 tuần tuổi, bé có thể không đi tiêu mỗi ngày, điều này là bình thường miễn là bé khỏe mạnh và phân không cứng.

Những điều gì cần chú ý khi quan sát phân của trẻ sơ sinh?

Khi quan sát phân của trẻ sơ sinh, ba mẹ có thể theo dõi một số điểm quan trọng để đánh giá sức khỏe của bé như: màu sắc phân, kết cấu phân, số lần đi tiêu, mùi phân và một số dấu hiệu bất thường khác. 

Trẻ sơ sinh đi phân màu gì là bình thường?

Phân của trẻ bú sữa mẹ thường có màu vàng mù tạt và mùi nhẹ ngọt. Nó có thể chuyển sang màu xanh hoặc nâu. Kết cấu của phân thường nhão và có hạt, với độ lỏng tương tự như tiêu chảy, nhưng không có mùi hôi như phân thông thường.

Bé bú sữa mẹ đi phân như thế nào?

Khi bú sữa mẹ, phân trẻ sẽ có sự thay đổi dần từ màu xanh (phân su) sang màu vàng, nâu. Phân thường có kết cấu lỏng, tuy nhiên cũng có một số trẻ có thể đi phân vón cục, hơi sần.

Bé sơ sinh bị đi ngoài mẹ nên ăn gì?

Khi trẻ bị tiêu chảy, nên cung cấp cho bé các thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng như cháo ninh nhừ hoặc cháo xay với thịt gà, bò, hoặc thịt thăn. Các loại rau củ như cà rốt, khoai tây, và bí đỏ cũng rất tốt. Đồng thời, mẹ nên tạm thời tránh cho bé ăn các thực phẩm tanh như cá, tôm, cua, và lươn trong thời gian này.

Mẹ thấy không, phân em bé sơ sinh có thể cho mẹ biết rất nhiều về tình trạng sức khỏe của bé đấy. Vì vậy, trong giai đoạn đầu đời, mẹ nên quan sát và chú ý đến yếu tố này. Nếu nhận thấy các tình trạng bất thường như trẻ sơ sinh đi phân lỏng màu vàng hoặc đi phân có màu xanh, ba mẹ nên đưa con đến gặp bác sĩ.

Huggies hy vọng thông qua những thông tin khoa học về cách quan sát phân trẻ sơ sinh phía trên, sẽ giúp ba mẹ dễ dàng theo dõi tình trạng sức khoẻ và sự phát triển của con yêu trong những năm tháng đầu đời.

Mẹ có thể tham khảo thêm thông tin tại chuyên mục Chăm sóc bé hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia để cập nhật kiến thức khi theo dõi tình trạng đi ngoài của bé.