Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách xử lý

Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài ra phân lỏng hoặc toé nước ít nhất 3 lần/ 24 giờ. Hàng năm, trên thế giới có khoảng từ 1,5 - 2 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do tiêu chảy. Đây là nguyên nhân thứ hai gây tử vong ở trẻ em sau nhiễm trùng đường hô hấp. Vậy nên tình trạng trẻ sơ sinh bị tiêu chảy rất nguy hiểm, cha mẹ cần tìm hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân bé bị tiêu chảy cùng với cách xử lý và chữa trị. Cùng Huggies đọc bài viết dưới đây để hiểu thêm về bệnh tiêu chảy ở trẻ sơ sinh này nhé!

>>> Xem thêm:

• Cách trị táo bón cho trẻ theo dân gian an toàn và hiệu quả
• Đoán bệnh của trẻ sơ sinh qua màu và mùi của phân như thế nào?
• Trẻ bị tiêu chảy: 6 nguyên nhân và cách trị tiêu chảy cho bé

Trẻ sơ sinh đi ngoài thế nào là bình thường? Tiêu chảy là gì?

Hiện tại chưa có số lần chính xác về việc trẻ sơ sinh đi ngoài mỗi ngày, với mỗi bé sẽ số lần khác nhau phụ thuộc vào việc bé đang uống sữa bình hay đang uống sữa mẹ, một nguyên nhân khác còn liên quan đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của bé.

Về tần suất đi ngoài hàng ngày của bé:

• Đối với trẻ đang bú sữa mẹ: Trẻ sơ sinh bú mẹ có thể đi ngoài tới 8-10 lần một ngày hoặc vài ngày không đi ngoài vẫn được xem là bình thường nếu bé khỏe mạnh và tăng cân tốt.
• Đối với bé đang uống sữa công thức: Số lần đi ngoài thường từ 1 đến 2 lần mỗi ngày, đến mỗi 1 hoặc 2 ngày.

Về độ đặc và màu sắc trong sản phẩm đi ngoài của bé:

• Phân của trẻ được nuôi bằng sữa mẹ thường mềm hoặc lỏng và có ít hạt trắng. Thường có màu vàng hoặc màu cam nhưng thỉnh thoảng có thể có màu xanh lục nhạt.
• Bé bú sữa công thức nên có xu hướng đi ngoài với phân đặc hơn so với trẻ bú mẹ. Phân bình thường ở trẻ bú sữa công thức thường là khối mềm, màu sắc có thể thay đổi từ xanh xám, vàng, hoặc nâu, phụ thuộc vào loại sữa công thức mà trẻ sử dụng.

Tã cao cấp Huggies Platinum Naturemade đạt chất lượng 5 sao từ Viện nghiên cứu Đức an toàn cho da bé sơ sinh (Nguồn: Huggies)

Vậy tiêu chảy ở trẻ sơ sinh là gì?

Tiêu chảy là khi trẻ đi ngoài ra phân lỏng hơn 3 lần/ngày. Ở Việt Nam, tiêu chảy và táo bón ở trẻ sơ sinh thường không quá xa lạ, trung bình những trẻ dưới 5 tuổi sẽ bị tiêu chảy khoảng 3 lần trong năm. Đặc biệt là ở các khu vực mà trạng thái vệ sinh không đủ tốt.

Tuy nhiên, tiêu chảy nếu không được phát hiện và chăm sóc đúng cách sẽ dẫn đến mất nước, suy dinh dưỡng, thậm chí là tử vong ở trẻ sơ sinh. Gia đình nên phòng ngừa, tìm ra nguyên nhân gây tiêu chảy và các dấu hiệu của nó để chăm sóc trẻ sơ sinh phát triển khỏe mạnh.

Nguyên nhân bé bị tiêu chảy

Các khả năng có thể làm cho trẻ sơ sinh bị tiêu chảy khá đa dạng, có thể kể đến một số nguyên nhân như sau:

• Mất cân bằng hệ vi khuẩn: Tiêu chảy thường gặp nhất gây ra do mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong đường ruột.
• Nhiễm trùng đường ruột: Virus rota, vi khuẩn salmonella và ký sinh trùng giardia có thể gây tiêu chảy cho trẻ, kèm các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiêu hóa như: nôn mửa, đau dạ dày, đau đầu và sốt.
• Không dung nạp lactose: Lactose là một loại đường có trong sữa mẹ, sữa công thức và cả sữa bò. Khi cơ thể trẻ sơ sinh không sản xuất đủ enzyme cần thiết để tiêu hóa lượng lactose này trong sữa sẽ khiến cho hàm lượng này bị tích tụ ở ruột, gây nên các vấn đề về đường ruột, tiêu chảy.
• Rối loạn tiêu hóa: Do hệ tiêu hóa của con vẫn còn đang trong giai đoạn hoàn thiện và rất nhạy cảm với những thay đổi cho dù là nhỏ nhất.
• Chế độ ăn hiện tại bị thay đổi: Chế độ dinh dưỡng thay đổi nên bé chưa kịp thích ứng, hoặc đang bú sữa mẹ chuyển sang sữa công thức, hoặc đang bú sữa chuyển sang ăn dặm hay là mẹ đang cho con bú thay đổi chế độ ăn.
• Sử dụng kháng sinh: Mẹ đang cho con bú sử dụng kháng sinh hoặc trẻ sơ sinh sử dụng kháng sinh.
• Không dung nạp đường hoặc protein
• Hội chứng ruột bị kích thích.

Có nhiều nguyên nhân khiến bé bị tiêu chảy (Nguồn: Sưu tầm)

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bú mẹ bị tiêu chảy

Khi trẻ sơ sinh có những dấu hiệu sau, có nghĩa là trẻ đang bị tiêu chảy:

• Số lần đi ngoài nhiều, tăng hơn mức ngày thường và đột ngột.
• Phân lỏng, phân có bọt, tóe nước.
• Màu sắc phân thay đổi: Có khi phân màu xanh, vàng, hoặc trắng đục…
• Trẻ có dấu hiệu mệt mỏi sau khi đi ngoài, nằm li bì.
• Phân có nhầy hoặc máu.
• Phân có mùi thối khó ngửi.
• Trẻ biếng ăn.

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy có sao không?

Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không? Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy làm cơ thể bé mất nhiều nước và điện giải. Bé có thể mất nước rất nhanh trong 1 đến 2 ngày sau khi bắt đầu tiêu chảy và nó có thể rất nguy hiểm, đặc biệt đối với trẻ mới sinh.

Mất nước là dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy nghiêm trọng nhất. Sự mất nước biểu hiện ở ba cấp độ chính:

Biểu hiện của mất nước cấp độ nhẹ:

• Cha mẹ cần quan sát kỹ, nếu nhìn thấy mắt của bé bị khô, khi bé khóc chảy ra rất ít nước mắt hoặc không có nước mắt thì bé đang bị mất nước.
• Bé có dấu hiệu bị khô miệng, khô môi.
• Bé đi tiểu tiện ít hơn bình thường. Đối với các bé đang sử dụng quần tã, các mẹ cần thường xuyên kiểm tra, nếu bé tiểu ít hơn bình thường thì bé đang có dấu hiệu bị mất nước cấp độ nhẹ.
• Bé sẽ kém linh hoạt và dễ cáu gắt hơn bình thường.

Biểu hiện mất nước cấp độ vừa ở bé:

• Bé bỗng nhiên xuất hiện hiện tượng mắt trũng.
• Trạng thái của bé lờ đờ hoặc nằm li bì.
• Khi chạm vào da bé và có cảm giác da bé bị khô và kém đàn hồi.

Mất nước là dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy nghiêm trọng nhất (Nguồn: Sưu tầm)

Biểu hiện mất nước cấp độ nặng:

• Ở trẻ sơ sinh bị mất nước cấp độ nặng sẽ có hiện tượng thóp trũng. Thóp là một vùng nho nhỏ, mềm nằm trên đỉnh đầu của bé.
• Trẻ sơ sinh không đi tiểu (vô niệu) trong 6 giờ.
• Da của bé bị mất độ đàn hồi, đây là hiện tượng mà khi cha mẹ sử dụng 2 ngón tay để căng nhẹ bất kỳ vùng da nào trên người bé rồi thả ra, nhưng da của bé không thể trả về hình dạng ban đầu.
• Tình trạng mất nước cấp độ nặng sẽ khiến trẻ bị lờ đờ, li bì hoặc nghiêm trọng hơn bé có thể bị bất tỉnh, hôn mê.
• Khi khám, mạch của bé sẽ nhanh nhẹ hoặc khó có thể bắt được, huyết áp của bé cũng bị tụt hoặc không đo được.

>>> Xem thêm: Mẹ bị tiêu chảy khi mang thai có sao không?

Một số biểu hiện mất nước khác:

• Đau bụng, buồn nôn, ói thức ăn: Đây là dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy thường thấy khác.
• Sốt: Bé có thể bị sốt nhẹ hoặc sốt cao, đôi khi nghiêm trọng bé sẽ có tình trạng co giật.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

• Bù nước và điện giải đủ và sớm nhất cho trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị tiêu chảy

Đây là nguyên tắc quan trọng nhất mà cha mẹ cần lưu ý đối với bé đang bị tiêu chảy. Nếu không tuân thủ nguyên tắc này bé có thể bị các biến chứng nghiêm trọng hơn do mất nước.

Cho trẻ sơ sinh bị tiêu chảy uống nhiều nước hơn bình thường, nếu bé còn uống sữa từ mẹ thì mẹ hãy chú ý và cho bé bú nhiều hơn, vì sữa mẹ cũng sẽ giúp cung cấp đầy đủ hàm lượng nước và điện giải. 

Khi bé lớn hơn (từ trên 6 tháng đến 5 tuổi), bé có thể được bù nước bằng các loại đường uống hoặc bất kỳ loại nước uống nào mà bé thích, chẳng hạn như các loại nước súp, nước cháo muối, nước gạo rang, nước dừa, hoặc các loại dung dịch có chứa Oresol. Cách tốt nhất các mẹ hãy sử dụng loại dung dịch Oresol có áp lực thẩm thấu thấp:

• Sử dụng Oresol đúng phương pháp: Pha Oresol 1 gói/ lần so với lượng nước sôi để nguội theo quy định và phải đảm bảo mỗi gói được đong một cách chính xác (Bạn không được chia nhỏ gói để pha nhiều lần). Dung dịch Oresol sau khi đã pha được có thể sử dụng để uống và không được để quá 24 giờ. Dung dịch Oresol đã pha mà quá 24 giờ không uống hết được thì phải bỏ đi và pha gói mới. Tuyệt đối không bảo quản dung dịch loại này trong tủ lạnh mà cho trẻ uống dần, tuyệt đối cũng không đun sôi dung dịch đã pha rồi cho trẻ uống.
• Đối với trẻ nhỏ hơn 24 tháng tuổi: thì hãy cho bé uống 50 – 100ml Oresol sau mỗi lần bé nôn hoặc bé đi ngoài, hãy cho bé uống từng thìa nhỏ liên tục, nếu bé vẫn nôn thì nghỉ 1-2 phút rồi lại cho bé uống tiếp. Lưu ý khi uống cho bé nghiêng đầu, tránh bị sặc.
• Đối với bé lớn hơn 24 tháng tuổi: thì hãy cho bé uống 100 – 200ml sau mỗi lần bé nôn hay đi ngoài, cho bé uống từng ngụm nhỏ.

Các cách chăm sóc để điều trị bé bị tiêu chảy (Nguồn: Sưu tầm)

>>> Xem thêm: Trẻ sơ sinh bị sôi bụng

Chế độ ăn dành cho bé bị tiêu chảy

Việc chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy cấp tính hay mãn tính đều cần phải có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nếu trẻ đang trong giai đoạn uống sữa từ mẹ thì mẹ vẫn hãy tiếp tục cho trẻ bú nhiều hơn. Mẹ cũng nên bổ sung cho mình chất dinh dưỡng trong các bữa ăn hàng ngày, điều đó sẽ giúp sữa có giá trị dinh dưỡng cao hơn. 

Với trẻ đang trong giai đoạn ăn dặm thì nên ăn gì khi tiêu chảy? Cha mẹ có thể cho bé ăn các loại thức ăn mềm, lỏng, giàu dinh dưỡng dễ hấp thu cho bé dễ dàng tiêu hóa hơn như chuối, táo, ngũ cốc… Bên cạnh đó, cha mẹ có thể bổ sung kẽm cho bé với liều lượng vừa phải từ 10 đến 20mg mỗi ngày hoặc có thể lựa chọn thêm một số các loại thức ăn giàu chất kẽm vào bổ sung vào khẩu phần ăn của bé.

Bố mẹ nên lưu ý không nên cho trẻ đang ăn dặm nạp những món có thể khiến tiêu chảy trầm trọng hơn: Nước ép trái cây, thức ăn dầu mỡ, sữa hộp…

Giữ vệ sinh cho trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi bị tiêu chảy

Một nguyên tắc quan trọng khác mà cha mẹ cần lưu ý, người chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy phải thường xuyên vệ sinh tay sạch sẽ, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với chất thải từ bé như phân hay chất nôn. Người chăm thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, các loại nước sát khuẩn tay nhanh. Dụng cụ, đồ dùng của bé cũng phải được rửa sạch sẽ. Bỉm và chất nôn cũng nên được xử lý gọn gàng, hợp vệ sinh, tránh gây ra tình trạng tái nhiễm hay lây lan mầm bệnh cho người khác.

Để chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy cũng không khó, nhưng nếu không xử lý đúng cách sẽ làm cả bé và bố mẹ mệt mỏi. Cùng Huggies tham khảo 

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy uống thuốc gì?

Bố mẹ tuyệt đối không được cho trẻ dùng các loại thuốc kháng sinh hay thuốc chống tiêu chảy mà chưa hỏi qua bác sĩ. Khi chưa được sự đồng ý và hướng dẫn của bác sĩ, tự ý dùng thuốc kháng sinh hay chống tiêu chảy cho trẻ sẽ có khả năng làm bé tiêu chảy nghiêm trọng hơn. Vì gia đình chưa biết được nguyên nhân của tiêu chảy thật sự là gì, có liên quan đến các bệnh lý khác của trẻ sơ sinh hay không.

BS. Nguyễn Phước Mỹ Linh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng trong việc bù nước cho trẻ bị tiêu chảy như sau:

Khi trẻ bị tiêu chảy sẽ mất một lượng nước qua phân. Mẹ không nên quan trọng việc cầm tiêu chảy mà hãy chú trọng việc bù nước cho trẻ. Nếu trẻ tiêu chảy nhiều nhưng bù nước tốt và đúng cách thì trẻ sẽ có thể tự hồi phục mà không gây biến chứng nặng.

Cách phòng ngừa trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, mẹ có thể chủ động phòng tránh tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bằng một số biện pháp đơn giản sau:

• Mẹ cần rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Không cho bé ăn đồ chưa được nấu chín và uống nước chưa được đun sôi.
• Sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày.
• Tránh xa những khu vực đang có dịch.
• Không làm ô nhiễm nguồn nước bằng các hoạt động như vứt xác động vật chết, đổ rác, nước sinh hoạt xuống sông, giếng, ao, hồ gần nhà.
• Trong trường hợp gia đình có thành viên bị tiêu chảy cấp, cần dùng vôi bột hoặc Cloramin B để sát khuẩn cầu tiêu sau khi đi vệ sinh.
• Cho trẻ bú sữa mẹ đến 18 - 24 tháng tuổi. Từ 4-5 tháng tuổi có thể cho trẻ ăn dặm thêm.
• Một biện pháp phòng ngừa khác là cho trẻ nhỏ vắc-xin rota để phòng ngừa tiêu chảy do rotavirus gây nên. WHO cũng đã khuyến cáo rằng vacxin Rota dành cho trẻ sơ sinh cần phải được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia và đặc biệt khuyến nghị sử dụng ở các quốc gia mà có tỉ lệ tử vong do tiêu chảy chiếm ≥10% so với tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, mẹ nên xin tư vấn từ bác sĩ trước khi quyết định tiêm vắc-xin cho trẻ.

Phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ sơ sinh ba mẹ cần biết (Nguồn: Sưu tầm)

>>> Xem thêm: Lịch tiêm chủng cho bé từ 0-10 tuổi bố mẹ cần lưu ý

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy mẹ nên ăn gì?

Giai đoạn trẻ còn sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu nhất của trẻ. Vì vậy, một số loại thực phẩm mà cơ thể mẹ hấp thụ vào trong quá trình cho bé bú cũng góp phần gây ra tình trạng đi ngoài của em bé. Bởi vì hệ tiêu hóa của bé lúc này vẫn còn non nớt, nhạy cảm với các loại thức ăn khác được hấp thụ qua đường sữa mẹ. “Khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy mẹ cho con bú nên ăn gì” chắc chắn là nỗi lòng của tất cả các mẹ.

Nếu thấy có dấu hiệu trẻ sơ sinh đi ngoài bất thường, các mẹ hãy thay đổi chế độ dinh dưỡng của mình, chú ý bổ sung đủ nước, các loại vitamin, chất xơ và các khoáng chất cần thiết khác để vừa đảm bảo chất lượng nguồn sữa, vừa giúp bé nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ hệ tiêu hóa của bé được tốt hơn.

Ngoài ra, mẹ cũng nên hạn chế ăn các loại như: cam, quýt, cà chua, bông cải xanh, súp lơ, cải bắp, giá đỗ và các sản phẩm làm từ đậu nành và sữa khác trong khẩu phần ăn hàng ngày để giảm lượng tối thiểu lượng khí sinh ra trong bụng trẻ.

>>> Xem thêm: Nguyên nhân và cách khắc phục việc trẻ sơ sinh biếng ăn

Khi nào mẹ nên đưa trẻ bị tiêu chảy đi khám bác sĩ?

Mẹ hãy tìm sự giúp đỡ của bác sĩ để con được thăm khám và đánh giá một cách chính xác khi bé bị tiêu chảy kèm các dấu hiệu sau:

• Nếu bé có sốt.
• Nếu bé nôn hơn 12 tiếng.
• Nếu bé có dấu hiệu mất nước (môi khô, mắt trũng, khóc không có nước mắt, vật vã, kích thích,…)
• Nếu phân có máu hoặc nhầy hoặc có màu đen.
• Nếu phân có mùi thối hoặc giống có mỡ.
• Nếu tiêu chảy nặng hơn 48 giờ.
• Nếu bé nhỏ hơn 3 tháng tuổi hãy gọi bác sĩ càng sớm càng tốt khi bé bị tiêu chảy hoặc nôn.

Những biểu hiện cho thấy cần đưa trẻ bị tiêu chảy đi khám ngay lập tức (Nguồn: Sưu tầm)

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy là điều mà các bậc phụ huynh vô cùng lo lắng. Bởi, hệ quả của nó mang lại rất nghiêm trọng cũng như khiến bé con bị khó chịu, đau đớn. Vậy nên để nhận biết được điều đó, bài viết đã cung cấp đầy đủ dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, cũng như các phương pháp phòng ngừa, chế độ ăn phù hợp cho cả mẹ và bé trong giai đoạn này. Huggies luôn mong rằng mẹ và bé sẽ luôn khỏe mạnh và nhận được những điều hạnh phúc nhất!

Những câu hỏi thường gặp khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài, mẹ ăn búp ổi là hiệu quả không?

Đây chỉ là mẹo chữa dân gian nhưng chưa được công nhận. Khi mẹ đang cho con bú ăn búp ổi hoặc bé trực trực tiếp ăn, uống bóp ổi sẽ không có hiệu quả thật sự. Thậm chí sẽ khiến cho tình trạng tiêu chảy tệ hơn.

Dấu hiệu trẻ 3 tháng tuổi bị tiêu chảy là gì?

• Đi ngoài ít nhất 3 lần/ngày, số lần đi ngoài nhiều hơn bình thường.
• Phân lỏng, có bọt, tóe nước.
• Màu phân lạ hơn bình thường.
• Phân có mùi.
• Phân có nhầy hoặc máu.

Nếu mẹ còn ngàn câu hỏi đang phân vân cần lời giải đáp. Hãy nhanh chóng gửi câu hỏi của mình về các Chuyên gia Huggies hoặc tham khảo Chăm sóc trẻ sơ sinh.

>>> Tìm hiểu thêm: 

• Quá trình phát triển của trẻ sơ sinh qua từng tháng
• Bảng cân nặng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Nguồn tham khảo:

• https://www.healthline.com/health/baby/baby-diarrhea
• https://www.webmd.com/parenting/baby/baby-diarrhea-causes-treatment
• https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000691.htm

>> Sản phẩm Huggies được bố mẹ tìm mua nhiều: tã dán Huggies, tã quần Huggies, tã dán Huggies size NB, tã dán Huggies tràm trà size S