Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và 3 tháng cuối

Bệnh tiểu đường thai kỳ (đái tháo đường thai kỳ) là một trong những bệnh lý nguy hiểm và nó có thể dẫn đến một số biến chứng thai kỳ nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Vậy các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ là gì? Mẹ bầu cần làm gì để biết dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và cuối? Bài viết dưới đây Huggies sẽ cung cấp đầy đủ thông tin cho các mẹ bầu về loại bệnh này cũng như các phương pháp ăn uống, phòng tránh cần thiết.

>> Xem thêm:

• Công cụ tính ngày dự sinh chuẩn nhất cho mẹ bầu
• Bảng các chỉ số thai nhi theo tuần chuẩn WHO mới nhất
• Bảng cân nặng và chiều dài thai nhi theo tuần, tiêu chuẩn WHO

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ hay đái tháo đường thai kỳ, là tình trạng lượng đường trong máu cao xuất hiện ở một số phụ nữ trong thời gian mang thai. Bệnh thường bắt đầu từ tuần thai thứ 24 đến 28 và ảnh hưởng đến khoảng 10% phụ nữ mang thai ở Mỹ mỗi năm.

Có hai loại tiểu đường thai kỳ, bao gồm:

• ĐTĐ thai kỳ A1: Đường huyết được kiểm soát thông qua chế độ ăn uống và phương pháp tập luyện thể dục.
• ĐTĐ thai kỳ A2: Phải sử dụng thuốc kiểm soát đường huyết để điều trị.

>> Tham khảo: Tiểu đường thai kỳ nguy hiểm như thế nào cho mẹ và bé?

Tiểu đường thai kỳ (Đái tháo đường thai kỳ) là gì? (Nguồn: Huggies)

Nguyên nhân gây đái tháo đường thai kỳ là gì?

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tuyến tụy có nhiệm vụ sản xuất ra insulin để điều hòa đường trong máu. Tuy nhiên, trong quá trình mang thai, các hormone của nhau thai tạo ra nội tiết tố đặc biệt để giúp thai nhi lớn và phát triển. Một số hormone này có thể làm cho cơ thể của thai phụ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin, dẫn đến hiện tượng “kháng insulin”.

Để duy trì mức đường huyết ổn định, tuyến tụy của thai phụ cần sản xuất insulin nhiều hơn – gấp ba lần so với bình thường. Nếu tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin, lượng đường trong máu của thai phụ sẽ tăng, dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ.

Trong thời gian mang thai lần đầu, nhiều thai phụ sẽ gặp nhiều khó khăn và ngỡ ngàng. Do đó, việc chuẩn bị tâm lý và thông tin là cần thiết. Cùng Huggies tìm hiểu thêm thông tin về các bệnh lý thường gặp trong thai kỳ cũng như cách xử lý trong video dưới đây:

>> Xem thêm:

• Ra máu cục khi mang thai tháng đầu mẹ cần lưu ý
• 9 mốc khám thai quan trọng mẹ bầu cần ghi nhớ trong thai kỳ

Những đối tượng dễ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ

Theo số liệu của Bộ Y tế vào năm 2017, tỷ lệ thai phụ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ đã đạt 20%, chủ yếu tập trung ở những đối tượng sau:

• Phụ nữ ở lứa tuổi trên 30.
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tiểu đường loại 2.
• Phụ nữ bị thừa cân, béo phì cả trước và khi đang mang thai.
• Đã từng bị bệnh tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước.
• Tiền sử sinh con ≥ 4kg.
• Tiền sử bất thường về dung nạp glucose bao gồm tiền sử đái tháo đường thai kỳ trước, glucose niệu dương tính.
• Tiền sử sản khoa bất thường: thai chết lưu không rõ nguyên nhân, bị sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, sinh non, thai dị tật.
• Phụ nữ mắc hoặc có tiền sử hội chứng buồng trứng đa nang.
• Phụ nữ dân tộc thiểu số bao gồm thổ dân Úc, dân ở các quần đảo trên Thái Bình Dương, người Châu Á, Philippines, Ấn độ, Trung Quốc, Trung Đông hoặc Việt Nam.
• Chủng tộc: Châu Á là chủng tộc có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ cao.

>> Tham khảo:

• Tại sao em bé gò trong bụng mẹ? Có nguy hiểm không?
• Chiều Dài Xương Mũi Thai Nhi Bao Nhiêu Là Chuẩn?

Các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ theo giai đoạn

Các dấu hiệu chung của bệnh tiểu đường thai kỳ là:

• Tiểu nhiều lần trong ngày, lượng nước tiểu cũng nhiều.
• Khát nước nhiều, thường xuyên thức giấc nửa đêm để uống nước.
• Tăng cân nhanh bất thường.
• Mắt nhìn bị mờ.
• Dễ bị trầy, xước da và lâu lành hơn bình thường.
• Có nguy cơ nhiễm nấm vùng kín cao hơn thai phụ khác, dùng thuốc trị thông thường cũng ít hiệu quả.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện trong suốt thai kỳ, đặc biệt rõ rệt ở giai đoạn giữa và cuối.

Một số dấu hiệu tiểu đường thai kỳ phổ biến (Nguồn: Sưu tầm)

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu và giữa

Tất cả biểu hiện tiểu đường thai kỳ ở 3 tháng đầu và giữa đều không rõ ràng. Vì vậy, các mẹ bầu cần phải kiểm tra mức đường huyết thường xuyên khi mang thai và hãy thực hiện trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba.

Hầu hết phụ nữ mang thai phát hiện tình trạng tiểu đường trong quá trình kiểm tra định kỳ, thường là trong ba tháng đầu nếu họ từng mắc bệnh này trong lần mang thai trước. Ngoài ra, nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cũng cao hơn nếu có tiền sử cao huyết áp, nhiễm trùng đường tiết niệu, hoặc từng sinh con nặng bất thường.

Lưu ý rằng việc đi tiểu thường xuyên hay khát nước trong giai đoạn mang thai tháng đầu không phải là dấu hiệu chắc chắn của tiểu đường. Do đó, mẹ bầu hãy đến cơ sở y tế xét nghiệm để kiểm tra tình trạng sức khỏe của mình.

>> Tham khảo: Đau bụng khi mang thai, nhận biết triệu chứng nguy hiểm

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ ở tam cá nguyệt thứ ba có thể gặp phải những biểu hiện sau:

• Cảm thấy khát nước và khô miệng nhiều hơn, dù không ăn đồ mặn hay vận động nhiều.
• Cơ thể mệt mỏi: Tình trạng mệt mỏi khi mang thai ở giai đoạn cuối là điều bình thường, nhưng nếu mẹ cảm thấy uể oải liên tục dù không hoạt động nhiều, có thể là dấu hiệu của tiểu đường. Nguyên nhân là do các tế bào không nhận đủ lượng đường cần thiết để duy trì các hoạt động thường ngày.
• Đi tiểu nhiều hơn: Ngoài việc bị chèn ép bởi thai nhi lên bàng quang, việc đi tiểu thường xuyên cũng là một trong những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ mà mẹ cần lưu ý.
• Một số dấu hiệu của tiêu đường thai kỳ khác như : Mắt bị mờ, sụt cân không rõ lý do, ngứa ngáy ở vùng kín, nước tiểu thấy có hiện tượng kiến bu,...

Tuy nhiên tất cả các dấu hiệu trên mẹ bầu chỉ nên tham khảo. Cách nhận biết tiểu đường thai kỳ chính xác chính là làm xét nghiệm kiểm tra đường huyết và có sự tư vấn của bác sĩ.

>> Xem thêm: Dấu hiệu động thai nguy hiểm và cách xử lý

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng đầu, giữa và 3 tháng cuối (Nguồn: Sưu tầm)

Chẩn đoán tiểu đường thai kỳ bằng cách nào?

Phương pháp xét nghiệm 1 bước

Đối với xét nghiệm 1 bước, thai phụ cần thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống bằng cách uống 75g glucose. Sau đó, nhân viên y tế sẽ lấy máu tĩnh mạch để đo nồng độ glucose vào các thời điểm 1 giờ và 2 giờ sau khi uống.

Thời điểm thực hiện xét nghiệm tốt nhất là vào buổi sáng, khi thai phụ đã nhịn đói ít nhất 8 giờ qua đêm. Kết quả xét nghiệm được chẩn đoán là tiểu đường thai kỳ nếu có ít nhất một trong ba chỉ số sau bất thường:

• Đường huyết khi đói ≥ 92 mg/dL (5.1 mmol/L).
• Đường huyết lúc 1 giờ ≥ 180 mg/dL (10.0 mmol/L).
• Đường huyết lúc 2 giờ ≥ 153 mg/dL (8.5 mmol/L).

Nếu tất cả ba chỉ số đều nhỏ hơn các giá trị trên, thai phụ không mắc tiểu đường thai kỳ.

>> Tham khảo: Khi Nào Xét Nghiệm Tiểu Đường Thai Kỳ: Chi Phí và Quy Trình

Phương pháp xét nghiệm 2 bước

Bước thứ nhất: Thai phụ sẽ uống 50g glucose và đợi 1 giờ trước khi đo đường huyết (không cần nhịn đói trước đó). Nếu mức glucose huyết tương vượt ngưỡng 130 mg/dL (7.2 mmol/L) tại thời điểm này, thai phụ sẽ tiếp tục thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 100g.

Bước thứ hai: Thai phụ sẽ thực hiện nghiệm pháp uống 100g glucose trong tình trạng đói. Cụ thể, thai phụ sẽ uống 100g glucose pha cùng 250-300ml nước, sau đó đo đường huyết khi đói và vào các mốc 1, 2, 3 giờ sau khi uống glucose. Mỗi giờ, bác sĩ sẽ lấy mẫu máu từ ngón tay của thai phụ để kiểm tra đường huyết và đánh giá khả năng chuyển hóa đường của cơ thể.

Kết quả xét nghiệm đường huyết được xem là bất thường nếu sau khi uống dung dịch 100g glucose trong 3 giờ có các chỉ số sau:

• Đường huyết khi đói: ≥ 95 mg/dL (5.3 mmol/L).
• Đường huyết sau 1 giờ: > 180 mg/dL (10.0 mmol/L).
• Đường huyết sau 2 giờ: > 155 mg/dL (8.6 mmol/L).
• Đường huyết sau 3 giờ: > 140 mg/dL (7.8 mmol/L).

>> Tham khảo: Chỉ Số Tiểu Đường Thai Kỳ Bao Nhiêu Là An Toàn Và Nguy Hiểm?

Phụ nữ mang thai cần theo dõi các chỉ số đường huyết trong thai kỳ (Nguồn: Huggies)

Tã Huggies Skin Perfect với khả năng giảm đến 93% phân lỏng trên da bé (Nguồn: Huggies)

Biến chứng của bệnh tiểu đường thai kỳ với mẹ và thai nhi

Tiểu đường thai kỳ khá nguy hiểm nếu người mẹ không được chăm sóc và quản lý cẩn thận. Nó có thể sẽ dẫn đến lượng đường trong máu bị tăng cao gây ra một số biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

Ảnh hưởng đối với thai nhi

• Thai to: Đường huyết cao có thể khiến thai nhi phát triển nhanh và nặng cân hơn bình thường, dẫn đến tình trạng thai to, làm tăng nguy cơ phải sinh mổ cho mẹ.
• Hạ đường huyết sơ sinh trong những ngày đầu sau sinh: Trong ba tháng cuối thai kỳ, đặc biệt là sau khi sinh, khi mức đường huyết của mẹ tăng thì mức đường huyết của thai nhi cũng tăng theo. Điều này kích thích tuyến tụy của trẻ sản xuất nhiều insulin hơn, làm cho quá trình hấp thụ glucose nhanh chóng hơn, dẫn đến hạ đường huyết.
• Hội chứng suy hô hấp: Trước đây, hội chứng suy hô hấp cấp chu sinh thường gặp và có tiên lượng nặng. Tuy nhiên, nhờ vào những tiến bộ trong chăm sóc và điều trị cho bà mẹ mắc tiểu đường thai kỳ, tỷ lệ trẻ mắc hội chứng này đã giảm từ 31% xuống còn 3%. Điều này cho thấy biến chứng này có thể phòng tránh nếu người mẹ được chăm sóc và điều trị tích cực.
• Vàng da sau sinh: Tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng bilirubin huyết tương, dẫn đến vàng da sơ sinh, xảy ra ở khoảng 25% thai phụ mắc bệnh này.
• Nguy cơ mắc bệnh sau khi trưởng thành: Trẻ sơ sinh từ các mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao hơn về bệnh béo phì và phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2 trong tương lai.

>> Tham khảo: Đa ối là gì? Dấu hiệu, đa ối khi mang thai có nguy hiểm không

Biến chứng nguy hiểm bệnh tiểu đường thai kỳ với thai nhi (Nguồn: Huggies)

Ảnh hưởng đối với mẹ bầu

• Tăng huyết áp: Mức đường huyết cao trong thời gian mang thai có thể dẫn đến tăng huyết áp. Tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi, bao gồm tiền sản giật, sản giật, đột quỵ, suy gan, suy thận, thai chậm phát triển trong tử cung,...
• Sẩy thai hoặc thai lưu: Đặc biệt trong ba tháng đầu thai kỳ, nếu đường huyết của mẹ không được kiểm soát tốt, nguy cơ sảy thai tự nhiên sẽ tăng cao. Ngoài ra, cũng có thể dẫn đến thai chết lưu, thường xảy ra vào tuần cuối thai kỳ.
• Nhiễm khuẩn tiết niệu: Mức glucose trong máu và nước tiểu cao trong thời gian mang thai làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn ở thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ.
• Sinh non: Tỷ lệ sinh non ở thai phụ bị tiểu đường thai kỳ lên đến 26%, trong khi ở những thai phụ khỏe mạnh, con số này chỉ là 9,7%.

Ngoài ra, đái tháo đường thai kỳ còn làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 sau này và tăng nguy cơ tái phát tiểu đường thai kỳ trong những lần mang thai tiếp theo.

>> Tham khảo: Vỡ ối là gì? Dấu hiệu nhận biết, mẹ bầu vỡ túi ối bao lâu thì sinh?

Biến chứng nguy hiểm bệnh tiểu đường thai kỳ với mẹ bầu(Nguồn: Huggies)

Điều trị tiểu đường thai kỳ

1. Chế độ dinh dưỡng lành mạnh, ít đường

• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày thành 3 bữa chính nhỏ và 2-3 bữa ăn nhẹ cùng một thời điểm.
• Chế độ ăn nên cung cấp 20% calo từ protein và 40% từ carbohydrate, trong đó một nửa lượng carbs nên là dạng hấp thu chậm và giàu chất xơ, như bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc, gạo lứt, yến mạch, rau củ và trái cây.
• Thay vì chọn các bữa ăn nhẹ có đường như bánh quy hay kem, mẹ nên thay thế bằng trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt, đồng thời kiểm soát khẩu phần ăn.
• Hạn chế chất béo dưới 40% tổng calo hàng ngày, với chất béo bão hòa chiếm ít hơn 10%.
• Ăn đa dạng thực phẩm để cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cần thiết cho chế độ dinh dưỡng trong thai kỳ.

>> Tham khảo:

• Chế độ dinh dưỡng dành cho bà bầu mắc tiểu đường thai kỳ
• Các loại trái cây tốt cho bà bầu 3 tháng đầu mẹ không thể bỏ qua

2. Tập luyện thể dục nhẹ nhàng

Mẹ có thể vận động mỗi ngày 30 phút với các hoạt động thể chất vừa và nhẹ nhàng như: đi bộ, đạp xe, bơi lội,... giúp giảm lượng đường trong máu và tăng cường độ nhạy cảm với insulin. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên cũng giúp giảm một số khó chịu thường gặp trong thai kỳ, bao gồm đau lưng, bầu bị chuột rút, sưng tấy, táo bón và khó ngủ.

3. Điều trị bằng thuốc

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ nếu kiểm soát đường tình trạng bệnh bằng chế độ ăn uống, tập thể dục,.. Tuy nhiên nếu mức đường huyết vẫn cao, bác sĩ có thể chỉ định mẹ dùng thuốc.

Trong phác đồ điều trị đái tháo đường thai kỳ, thai phụ cần điều trị bằng insulin. Insulin là loại thuốc truyền thống được lựa chọn đầu tiên để kiểm soát lượng đường trong máu khi mang thai, vì nó hiệu quả nhất trong việc điều chỉnh đường huyết và không đi qua nhau thai, nên an toàn cho em bé.

Insulin có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu bằng cách kích thích sự hấp thu glucose ở ngoại vi, chủ yếu từ các tế bào cơ xương và mỡ, đồng thời ức chế sản xuất và giải phóng glucose từ gan. Một số tác dụng phụ khi sử dụng insulin có thể bao gồm: hạ đường huyết, dị ứng ban đỏ, ngứa tại vị trí tiêm, nổi mày đay,...

Insulin có thể được tiêm bằng ống tiêm, bút tiêm insulin hoặc thông qua máy bơm insulin, và cả ba phương pháp này đều an toàn cho phụ nữ mang thai.

>> Tham khảo:

• Những điều cần biết khi mang thai để con khoẻ mạnh, an toàn
• Lịch khám thai 3 tháng cuối mẹ bầu cần ghi nhớ

Điều trị tiểu đường thai kỳ bằng chế độ dinh dưỡng, tập luyện,.. (Nguồn: Sưu tầm)

Những câu hỏi thường gặp về tiểu đường thai kỳ

Nên xét nghiệm tiểu đường thai kỳ ở tháng thứ mấy?

Mẹ bầu nên thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ ở 2 thời điểm: lần khám thai đầu tiên và thai nhi tuần 24 đến 28, vì đây là thời điểm lý tưởng để phát hiện các bất thường trong chuyển hóa carbohydrate trong thai kỳ.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ giá bao nhiêu?

Hiện nay, giá xét nghiệm tiểu đường thai kỳ thường dao động từ 200.000 đến 500.000 đồng, tùy thuộc vào từng cơ sở y tế. Chi phí có thể thay đổi dựa trên các yếu tố như trang thiết bị y tế, quy trình thăm khám, trình độ chuyên môn của bác sĩ, và gói xét nghiệm được chọn.

Tiểu đường thai kỳ có tự hết sau khi đã sinh con?

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể tự hết sau khi sinh con. Tuy nhiên, như đã nói trên, những phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nếu không có biện pháp kiểm soát tốt đường huyết trong máu, sẽ có nguy cơ cao bị mắc bệnh tiểu đường trong những lần mang thai kế tiếp.

Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?

Các loại thực phẩm mà phụ nữ mang thai mắc bệnh đái tháo đường nên bổ sung là:

• Thịt nạc, cá, đậu hũ.
• Yaourt, các loại sữa không béo và không đường.
• Thực phẩm ít gây tăng đường trong máu như: gạo lứt, trái cây ít ngọt, củ quả, rau xanh, đậu đỗ…
• Ăn nhiều bữa trong 1 ngày, từ 3 bữa chính đến 1 và 2 bữa phụ.

Tiểu đường thai kỳ kiêng ăn gì?

Bên cạnh việc nên ăn gì, thai phụ đang có tiểu đường thai kỳ cũng nên giảm bớt nạp vào cơ thể:

• Loại thực phẩm ngọt, dễ tăng đường huyết: bánh kẹo, chè, kem, trái cây ngọt..
• Thức ăn mặn, thực phẩm chế biến sẵn như: thịt nguội, đồ hộp…
• Thực phẩm nhiều chất béo: lòng đỏ trứng, đồ chiên, xào; nội tạng…
• Nước ngọt, nước ép trái cây ngọt, rượu bia, cà phê…

>> Tham khảo: Thai trứng (chửa trứng) là gì? Dấu hiệu và cách điều trị
Hy vọng bài viết trên giúp mẹ giải đáp thắc mắc về dấu hiệu tiểu đường thai kỳ và các biến chứng nguy hiểm của bệnh này. Nếu mẹ còn ngàn câu hỏi đang phân vân cần lời giải đáp về các vấn đề về thời gian Mang thai thì đừng ngại gửi ngay câu hỏi của mình về các Chuyên gia Huggies nào!

>> Nguồn tham khảo:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gestational-diabetes/symptoms-causes/syc-20355339
• https://www.nhs.uk/conditions/gestational-diabetes/